طرز تهیه غذاهای چهارشنبه سوری از آش رشته تا رشته پلو

چهارشنبه‌سوری یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های ایرانی است که از دیرباز در شب آخرین چهارشنبه سال برگزار می‌شود. این مراسم با روشن کردن آتش، پریدن از روی آتش و خواندن شعر معروف «زردی من از تو، سرخی تو از من» همراه است. اما در کنار این آداب و رسوم، غذاهای چهارشنبه سوری نیز بخش مهمی از این جشن سنتی را تشکیل می‌دهند. مردم در نقاط مختلف ایران غذاهای چهارشنبه سوری را تهیه کرده و در کنار خانواده و دوستان میل می‌کنند. از انواع آش‌ها گرفته تا پلوهای رنگارنگ و خوراک‌های سنتی، هرکدام از این غذاها نماد برکت، سلامتی و شادی در سال جدید هستند.

در این مقاله، تعدادی از غذاهای مخصوص چهارشنبه سوری را معرفی می‌کنیم و طرز تهیه آن‌ها را نیز توضیح خواهیم داد. غذاهایی که علاوه بر طعم لذیذ، حال و هوای نوستالژیک چهارشنبه‌سوری را برای شما زنده می‌کنند.

غذاهای مخصوص چهارشنبه سوری چیست؟

اگر می‌خواهید بدانید غذای چهارشنبه سوری چیست؟ باید بگوییم غذاهای چهارشنبه‌ سوری غذاهایی هستند که در کنار جشن و آیین‌های سنتی این شب، لذت جشن را دوچندان می‌کنند. این غذاها علاوه بر طعم لذیذ و خوشمزه، هریک فلسفه خاص خود را دارند که نشان از تاریخ، فرهنگ و باورهای مردم ایران دارد. به طور کلی، این غذاها به نوعی نمادهایی از حیات، برکت، رشد و آغاز دوباره هستند. در این شب، مردم با خوردن این غذاهای ویژه به نوعی آماده می‌شوند تا از زحمات و سختی‌های سال گذشته رها شوند و با امید و انرژی به سال جدید وارد شوند.

در نهایت، چهارشنبه‌سوری علاوه بر آیین‌های خاص خود، با غذاهایی که در آن شب تهیه می‌شوند، نمادی از امید، قدرت و برکت است که مردم ایران با عشق و احترام به این مراسم و غذاها می‌پردازند تا سال نو را با قلبی شاد و پرانرژی شروع کنند. در ادامه به معرفی برخی از معروف‌ترین غذاهای چهارشنبه ‌سوری می‌پردازیم. در صورتی که فرصت کافی برای پخت آن‌ها ندارید می‌توانید این غذاهای خوشمزه را از تهیه غذا سفارش دهید.

آش گندم و حبوبات؛ نماد برکت و سلامتی

یکی از غذاهای شب چهارشنبه ‌سوری در بسیاری از مناطق ایران، آش گندم است که به‌عنوان نماد برکت و فراوانی شناخته می‌شود. این آش با ترکیبی از گندم، نخود، لوبیا و عدس تهیه شده و با پیاز داغ، نعنا داغ و کشک سرو می‌شود.

مواد لازم:

• گندم پوست‌کنده: یک پیمانه
• نخود، لوبیا چیتی و عدس: هر کدام نصف پیمانه
• سبزی آش (تره، جعفری، اسفناج): 2 پیمانه
• پیاز: 2 عدد
• کشک: به مقدار لازم
• نعناع خشک، زردچوبه، نمک و فلفل: به مقدار لازم

طرز تهیه آش گندم و حبوبات

برای تهیه این غذا چهارشنبه سوری، نخود و لوبیا را از شب قبل خیس کنید و سپس نخود، لوبیا و عدس را بپزید. نیازی به خیس کردن عدس از شب قبل نیست. همچنین گندم را جداگانه بپزید تا کاملا نرم شود. حبوبات پخته‌شده را به گندم اضافه کنید و اجازه دهید خوب جا بیفتد، سپس سبزی خردشده را اضافه کرده و 20 دقیقه دیگر بپزید. در انتها، نمک، فلفل، زردچوبه و پیاز داغ را اضافه کنید. هنگام سرو، آش را با کشک و نعناع داغ تزئین کنید.

رشته پلو با مرغ؛ برای به دست گرفتن رشته امور

رشته‌پلو یکی از غذاهای سنتی چهارشنبه ‌سوری است که بسیاری از ایرانیان در این شب آن را میل می‌کنند. رشته در این غذا نمادی از در دست گرفتن امور و موفقیت در سال جدید است.

مواد لازم:

• برنج: 2 پیمانه
• رشته پلویی: یک پیمانه
• زعفران دم‌کرده: 2 قاشق غذاخوری
• مرغ: 2 تکه
• هویج: دو عدد
• پیاز: یک عدد
• کره، زردچوبه، نمک و فلفل: به مقدار لازم

طرز تهیه رشته پلو با مرغ

برای تهیه رشته پلو غذا چهارشنبه سوری، ابتدا مرغ را با پیاز، زردچوبه، نمک، فلفل و زعفران دم‌کرده بپزید، سپس برنج را بجوشانید و آبکش کنید و در انتهای کار، رشته پلویی را اضافه کنید. برنج و رشته را در قابلمه بریزید و روی آن کره و زعفران دم‌کرده بدهید. در نهایت مرغ را جداگانه  به همراه هویج رنده‌شده سرخ کرده و در کنار رشته‌پلو سرو کنید. می‌توانید رشته پلو را با مرغ ریش ریش نیز سرو کنید. همچنین عده‌ای رشته پلو را با کشمش یا زرشک هم درست می‌کنند.

مرصع پلو؛ پلوی مجلسی و رنگارنگ چهارشنبه سوری

یکی از معروف‌ترین غذاهای چهارشنبه سوری، مرصع پلو است. مرصع پلو جزء غذاهای سنتی و مجلسی ایرانی است که به دلیل ظاهر زیبا و طعم لذیذش، در مهمانی‌ها و مراسم‌های خاص، سرو می‌شود. این پلو که ترکیبی از برنج، مرغ یا گوشت و انواع مغزها و میوه‌های خشک است، به دلیل تزئین خاص خود به پلو جواهرنشان نیز معروف است.

مواد لازم:

• برنج: 3 پیمانه
• سینه یا ران مرغ: 2 تکه (می‌توان از گوشت گوسفندی نیز استفاده کرد)
• زرشک: نصف پیمانه
• خلال بادام و خلال پسته: هرکدام یک‌چهارم پیمانه
• خلال پرتقال: یک‌چهارم پیمانه
• کشمش پلویی: یک‌چهارم پیمانه
• هویج: یک عدد بزرگ
• پیاز: 2 عدد
• زعفران دم‌کرده: 2 قاشق غذاخوری
• شکر: 2 قاشق غذاخوری (برای شیرین کردن زرشک و خلال پرتقال)
• نمک، فلفل، زردچوبه و روغن: به مقدار لازم
• کره: 2 قاشق غذاخوری

طرز تهیه مرصع پلو

در ابتدا برای پخت مرغ پیاز را خرد کنید و در کمی روغن تفت دهید و مرغ را اضافه کرده و با زردچوبه، نمک و فلفل تفت دهید، مقداری آب اضافه کنید و اجازه دهید مرغ بپزد. در پایان، مرغ را از آب جدا کرده و کمی در روغن سرخ کنید.

برای آماده‌سازی مواد تزئینی این غذا چهارشنبه سوری، خلال بادام و پسته را در کمی گلاب خیس کنید. همچنین هویج را خلالی خرد کرده و با کمی کره تفت دهید و در آخر خلال پرتقال را هم اضافه کنید و کمی تفت دهید. زرشک و کشمش را جداگانه با مقدار کمی روغن و شکر تفت دهید.

در ادامه برای پخت برنج و دم کردن آن،  برنج را شسته و آن را در آب جوش ریخته و بعد از نیم‌پز شدن، آبکش کنید. برنج را به همراه کمی زعفران دم‌کرده و کره دم بگذارید. پس از دم کشیدن برنج، آن را در دیس کشیده و مرغ را در کنار آن قرار دهید. در انتها روی برنج را با زرشک، خلال بادام، خلال پسته، کشمش، هویج و خلال پرتقال به زیبایی تزئین کنید. این غذای سنتی در منو غذای شرکتی برخی از کترینگ‌ها وجود دارد و در صورت نیاز اگر بخواهید برای مراسم‌هایی مثل همین چهارشنبه‌سوری از کارکنان سازمان پذیرایی کنید، می‌توانید سفارش دهید.

آش رشته؛ از غذاهای سنتی چهارشنبه سوری

آش رشته غذای مخصوص چهارشنبه سوری در تهران است که به خصوص در شب‌های سرد اسفند ماه طرفداران زیادی دارد. طرز پخت این آش ساده است و اگر دغدغه دارید که شام چی درست کنم، آش رشته گزینه خوبی است.

مواد لازم:

• رشته آش: 200 گرم
• سبزی آش (تره، جعفری، گشنیز، برگ چغندر): 500 گرم
• نخود، لوبیا چیتی و عدس: هر کدام نصف پیمانه
• پیاز: 2 عدد بزرگ
• سیر: 4 حبه
• کشک: نصف پیمانه
• زردچوبه، نمک، فلفل: به مقدار لازم
• روغن: به مقدار لازم
• آب: 5 پیمانه
• نعنا داغ (برای تزئین): به مقدار لازم

طرز تهیه آش رشته

برای تهیه آش رشته بهتر است نخود، لوبیا چیتی و عدس را از شب قبل در آب بخیسانید و صبح روز بعد آبکش کنید. پیازها و سیر خردشده را در یک قابلمه بزرگ با مقداری روغن تفت دهید تا نرم و طلایی شوند، سپس حبوبات (نخود، لوبیا چیتی و عدس) را به قابلمه اضافه کرده و کمی تفت دهید. آب را اضافه کرده و بگذارید حبوبات پخته شوند. این مرحله حدود 30 الی 45 دقیقه زمان می‌برد. 

سبزی آش (تره، جعفری، گشنیز، برگ چغندر) را خرد کنید و به قابلمه اضافه کنید. سبزی‌ها را با مواد دیگر بپزید تا عطرشان آزاد شود. پس از چند دقیقه، رشته آش را به مواد اضافه کرده و با هم بپزید تا رشته‌ها نرم شوند. در نهایت این غذا چهارشنبه سوری را در ظرف سرو بریزید و روی آن را با نعناع داغ، پیاز داغ و کشک تزئین کنید. اگر در شب‌ سرد چهارشنبه‌سوری احساس سرماخوردگی می‌کنید، می‌توانید آش ماش و شلغم هم درست کنید.

ترش تره؛ غذای محلی گیلانی برای چهارشنبه سوری

ترش تره یکی از غذاهای محبوب و خوشمزه ایرانی و از غذاهای زمستانی گرم است که در مناطق شمالی کشور، در گیلان و مازندران، طرفداران زیادی دارد. این خورش به عنوان یکی از غذاهای سنتی چهارشنبه سوری در شمال کشور محبوب است و طعم ترش و خاص آن شب چهارشنبه‌سوری را برایتان لذت‌بخش‌تر می‌کند.

مواد لازم:

• سبزی ترش تره : 500 گرم
• آرد برنج : 2 قاشق غذاخوری
• تخم‌مرغ : 3 عدد
• سیر: به مقدار دلخواه
• آبغوره : به مقدار دلخواه
• نمک، زردچوبه و فلفل: به مقدار لازم
• روغن: به مقدار لازم

طرز تهیه ترش تره

برای پخت این غذای خوشمزه گیلانی، ابتدا سبزی‌های تازه و معطر را که شامل تره، جعفری، گشنیز، اسفناج و خالواش  است خرد کنید (اگر خالواش در دسترس نبود از نعنا استفاده کنید) و با کمی روغن تفت دهید، سپس به آن آب اضافه کنید تا بجوشد. در ظرف دیگری سیر خردشده را با روغن و زردچوبه تفت دهید، سپس تخم‌مرغ را به آن اضافه کنید.

در این مرحله از پخت غذا چهارشنبه سوری، آرد برنج را در آبغوره کامل حل کنید و به خورش اضافه کنید. در نهایت تخم‌مرغ و سیر را به ترش تره اضافه کنید تا خوب بپزد. بعد از حدود نیم ساعت، غذا آماده است. این غذای اصیل ایرانی را در شب چهارشنبه‌سوری همراه با پلو سرو کنید.

نکته: به جای آرد برنج می‌توانید برنج نیم‌دانه هم در این خورش بریزید.

غذاهای نونی و ساندویچی برای چهارشنبه سوری

اگر به دنبال یک غذای سریع برای این شب هستید، انواع غذاهای نونی و ساندویچی مانند کوکو سبزی، کتلت، ساندویچ الویه و حتی املت می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند. دلمه نیز غذای مخصوص چهارشنبه سوری در تهران است که می‌توانید تهیه کرده و با نان سرو کنید.

خوراکی ها و تنقلات چهارشنبه سوری

چهارشنبه‌سوری با آیین‌های مختلفی همراه است که در سراسر ایران رنگ و بوی خاصی دارند. یکی از اصلی‌ترین رسوم این جشن، پریدن از روی آتش است. مردم با این کار نمادین به پاکسازی و رهایی از بیماری‌ها، انرژی‌های منفی و مشکلات اشاره دارند. همچنین در این شب، خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند و با خوردن غذاهای چهارشنبه سوری، تنقلات و میوه شب را سپری می‌کنند و کنار هم خوش می‌گذرانند. بعضی از معروف‌ترین تنقلات چهارشنبه‌سوری عبارتند از:

آجیل چهارشنبه‌سوری (آجیل مشکل‌گشا)

بعد از صرف غذاهای چهارشنبه سوری،  آجیل یکی دیگر از خوراکی‌های محبوب در این شب است که در مراسم‌های این شب به عنوان نمادی از خوشبختی، برکت و پذیرایی از مهمانان سرو می‌شود. برای آجیل چهارشنبه‌سوری معمولا مغزیجاتی مثل پسته، بادام و فندق را با میوه‌های خشک مثل کشمش و انجیر خشک ترکیب می‌کنند.

گندم و نخود برشته

یکی از تنقلات سنتی که معمولا در کنار آجیل سرو می‌شود، گندم و نخود برشته است. این خوراکی خوشمزه در گذشته به‌عنوان یک میان وعده سالم و مقوی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

تخمه بوداده

انواع تخمه‌ها در شب چهارشنبه‌سوری پرطرفدار هستند؛ تخمه آفتابگردان، تخمه هندوانه، تخمه کدو و تخمه جابانی (تخمه ژاپنی) جزء تنقلات این شب هستند.

لبو و باقالی داغ

در شب‌های سرد اسفند، در کنار غذاهای شب چهارشنبه سوری، خوردن لبوی گرم و باقالی داغ بسیار لذت‌بخش است. این خوراکی‌ها علاوه بر طعم دلپذیر، خواص زیادی برای سلامتی دارند.

باسلوق و سوهان 

باسلوق و سوهان از شیرینی‌های سنتی محبوب در این شب هستند که با طعم شیرین و بافت لطیف خود، طرفداران زیادی دارند. همچنین ترکیب خرما با گردو یکی از خوراکی‌های مقوی و سالم است که در کنار چای داغ، گزینه‌ای عالی برای پذیرایی بعد از غذاهای چهارشنبه سوری محسوب می‌شود.

سمنو

سمنو یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین غذاهای چهارشنبه‌ سوری است که به عنوان نمادی از قدرت، باروری و نشاط در جشن‌های ایرانی شناخته می‌شود. در ضمن سمنو از گندم تهیه می‌شود و خواص زیادی هم برای سلامتی دارد.

این تنقلات علاوه بر خوشمزگی، حال و هوای نوستالژیک این جشن باستانی را زنده نگه می‌دارند و لذت دورهمی‌های خانوادگی را دوچندان می‌کنند.

سخن پایانی

چهارشنبه‌سوری تنها یک جشن آتش‌بازی نیست، بلکه فرصتی است برای دورهمی و لذت بردن از غذاهای اصیل ایرانی. هر کدام از این غذاهای سنتی، نمادهایی از برکت، شادکامی و آغاز سالی پر از خوشبختی هستند. از غذاهای رنگارنگ، مجلسی و اصیل مثل مرصع‌پلو تا انواع غذای ساده با کمترین مواد با سیب زمینی مثل کوکو سیب‌زمینی، همگی بهانه‌ای هستند برای دورهم جمع شدن در آخرین چهارشنبه سال. شما می‌توانید با تهیه غذاهای چهارشنبه‌ سوری در خانه، این شب را به‌یادماندنی‌تر کنید؛ پس اگر هنوز تصمیم نگرفته‌اید برای چهارشنبه سوری چی درست کنید از پیشنهادهای این مقاله ایده بگیرید و لحظات خوشی را در کنار عزیزانتان سپری کنید.